Het ondenkbare wordt waarheid

'Als je geniaal wilt zijn, moet je te ver gaan, en als je niet te ver gaat, is het niet goed, dan is het alleen maar waar en de waarheid is saai.' Dit is een bekende uitspraak van de schrijver Harry Mulisch. Deze visie past hij ook toe in zijn laatst voltooide boek, Siegfried. Er zijn al vele fictieve boeken geschreven over het leven van Hitler maar dit boek overtreft alle andere verzinsels.

Mulisch vertelt het verhaal over de schrijver Herter, duidelijk een alter ego voor de auteur zelf, die in Wenen een tv-interview geeft over zijn laatste boek. Hij probeert zijn idee op het absolute niets tastbaar te maken door Hitler in een totaal andere, experimentele situatie te plaatsen. Er ontspringen al enkele ideeën en de schrijver denkt er zelfs aan om een boek schrijven met dit idee als uitgangspunt. Tot hij het oude echtpaar Falk ontmoet,zij vertellen hem het verhaal over de zoon van Hitler, en zijn ideeën verbleken tegenover de waarheid.

Mulisch vertelt dit verhaal op zo'n manier dat je er helemaal in wegzinkt. De beschrijvingen van de villa van Hitler op de Obersalzberg nemen je helemaal mee naar het Oostenrijk in de jaren 40. Maar ook de beschrijving van de laatste dagen van Hitler en Eva Braun in de ondergrondse bunker in Berlijn neemt je mee naar die plek, toch geeft Mulisch net niet te veel informatie prijs om je eigen fantasie overbodig te maken. Iedereen kent Hitler en de andere belangrijkste nazi leiders wel. Desondanks slaagt Harry Mulisch erin deze personen, vooral de Führer zelf en zijn minnares, in een ander licht te plaatsen. Ze krijgen als ware een menselijke persoonlijkheid waarmee de lezer zich kan vergelijken. In tegenstelling tot alle andere verhalen die over Hitler geschreven zijn, waar hij als onmenselijk wordt geschetst. Door de combinatie van historische gebeurtenissen en personen, die door iedereen gekend zijn, en een uitmuntend geschreven verhaallijn lukt het de auteur om het verhaal zo overtuigend te brengen dat de lezer bijna vergeet dat het fictie is.

Het berghof van Hitler op de Oberzalsberg

Wat zeker niet mag worden vergeten, is wat het werk met de lezer doet. Het verhaal is zo geschreven dat het de lezer echt opslorpt in het werk. Het is bijna onmogelijk om dit boek weg te leggen. Men wil weten hoe dit, zo onbegrijpelijke verhaal, toch waar kan zijn. Deze drang is zeker te wijten aan het fascinerende verhaal maar uiteraard ook aan Mulisch's schrijfstijl. Door regelmatig van vertelperspectief te veranderen, zo is er de auctoriële verteller maar er worden ook passages gebruikt uit de dagboeken van Herter en zelfs van Eva Braun, creëert de auteur een zeer gevoelsgeladen sfeer. Met als toppunt de laatste bladzijde van het boek waarbij Herter sterft, de golf van ongeloof die dan door me heen ging voelde aan alsof ik zelf naast het bed stond en het met mijn eigen ogen zag gebeuren. Om dit gevoel bij de lezer op te wekken moet je over een flinke dosis talent bezitten. Dit is iets wat we zeker kunnen toeschrijven aan Harry Mulisch.

Met Siegfried lukt het Harry Mulisch een vernieuwend verhaal te vertellen dat ver boven ieders verbeeldingsvermogen uit schiet. Hij maakt het ondenkbare tot zo'n prachtig geheel dat je bijna niet anders kan dan het geloven. Toch is deze ondenkbare waarheid fictie. De combinatie van een wonderbaarlijk opgebouwde verhaallijn en een aangename schrijfstijl maakt Siegfried een must-have om te lezen. Ik heb oprecht genoten van het verhaal gekaderd in een historische situatie. Het deed me pijn toen ik de laatste bladzijde omsloeg en besefte dat ik het verhaal los moest laten.

Bibliografie

Mulisch, H. (2001). Siegfried. Amsterdam: De bezige bij.

Stoffelsen, D. (2010, Oktober 21). De schrijver van het ultieme kwaad. Opgehaald van Recencieweb: http://recensieweb.nl/recensie/de-schrijver-en-het-ultieme-kwaad/

Une montagne bavaroise toujours hantée par Adolf Hitler. (11, September 12). Opgehaald van 7sur7: http://www.7sur7.be/7s7/fr/1506/Sciences/article/detail/1317527/2011/09/12/Une-montagne-bavaroise-toujours-hantee-par-Adolf-Hitler.dhtml